Nigdy nie wiemy, co nam się przydarzy. Na co dzień wiedziemy spokojne życie, a nasze problemy ograniczają się jedynie do tego, jak przeżyć do pierwszego. Lecz być może jadąc na wakacje czy choćby idąc lub jadąc do pracy - natrafimy na wypadek. Mnóstwo gapiów, krew, ludzie nie wiedzą co robić, a my stajemy przed wyborem: albo pójdziemy dalej jak gdyby nigdy nic, nie przejmując się ludzkim życiem, które jest największym darem Boga, albo też zaczniemy działać...
Często ludzie nie wiedzą, że równie wielkim zagrożeniem co duży lub nagły ubytek krwi, zatrzymanie akcji serca lub wstrzymanie oddechu, jest wstrząs. Definiuje się go jako zespół ciężkich zaburzeń ogólnoustrojowych pod wpływem urazu, krwotoku lub innych szkodliwych czynników prowadzących do ostrego zmniejszenia przepływu krwi, przez ważne dla życia narządy i ich ciężkiego niedotlenienia.
Inna definicja określa wstrząs po prostu jako zaburzenie proporcji (niestosunek) krwi krążącej do pojemności naczyń krwionośnych. Jest to zatem zaburzenie proporcji płynów i naczyń. Co to oznacza w praktyce - nie każdy wie. W każdym z wymienionych niżej rodzajów wstrząsu chodzi albo o rzeczywisty ubytek płynów ustrojowych w organizmie, albo o ich przemieszczenie w organizmie tak, że niektóre z części ciała cechują się dużym niedostatkiem ich ilości - ważne dla życia narządy (wątroba, nerki, nadnercza, gruczoły) są wówczas niedokrwione, a to może oznaczać niechybną śmierć.
Jeżeli chodzi o rodzaje wstrząsów możemy w zasadzie podzielić je na:
We wszystkich przypadkach objawy są podobne:
We wszystkich wypadkach pogorszenie prawdopodobnie nastąpi na skutek emocjonalnego przeżycia przez poszkodowanego swojej sytuacji (podobnie dzieje się w przypadku zawału serca, gdy niedokrwienie tego narządu powiększa się na skutek lęku chorego o swój stan).
W przypadku podejmowania czynności przeciwdziałających wstrząsowi należy pamiętać, że największym wrogiem są:
i w tym kierunku należy działać.
Przy każdym rozpoczęciu akcji ratowniczej trzeba zadbać o bezpieczeństwo przez na przykład wyraźne oznakowanie miejsca wypadku lub osunięcie się z miejsca zagrożenia (np. w wypadku groźby wybuchu gazu).
Każdego poszkodowanego należy traktować tak, jakby był już w stanie wstrząsu:
W zasadzie należy opatrzyć zatamować krwotoki, lecz w wypadku wstrząsu pourazowego istnieje dyrektywa bagatelizowania urazów - priorytetem jest dbałość o psychikę poszkodowanego. Należy cały czas być przy nim, rozmawiać z nim o choćby rzeczach przyziemnych a absorbujących. Dobrym tematem może być sprawa tego, że okulary upadły, ale na szczęście nie potłukły się, że portfel nie zginął - informacje te można często powtarzać, gdyż w tym wypadku pewna nielogiczność takich zachowań nie jest istotna. Warto pamiętać, aby widoczne było nasze emocjonalne zainteresowanie i poszkodowanym, i owymi drobnymi sprawami. W takim wypadku nasze pobudzenie angażuje emocje ofiary i jej zainteresowanie własnym stanem staje się mniej intensywne. Nie wolno dopuścić do ofiary informacji o jej stanie faktycznym!
W wypadku utraty krwi należy uzupełnić płyny, najlepiej w postaci ciepłego, lekko osłodzonego napoju, ale trzeba przy tym pamiętać, że nie wolno podawać płynów osobom nieprzytomnym!
W zasadzie nie podaje się środków przeciwbólowych, gdyż mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem drogą pokarmową, a obecność niektórych z nich na ściankach jelit może tworzyć dodatkowe urazy wewnętrzne. Możliwe jest wmówienie ofierze, że otrzymała środek przeciwbólowy np. drogą wziewną. Znane są przypadki, że szpitale wojskowe z braku innych leków podawały żołnierzom witaminę C wmawiając im, że to lek przeciwbólowy, oni zaś naprawdę nie czuli bólu. Jest to efekt sugestii placebo. Możliwości ludzkiego mózgu i ciała są olbrzymie - należy o tym pamiętać. Respektować je, mieć ich świadomość, ale nie nadużywać.
Przez cały czas trwania akcji należy być osobą zdecydowaną, autorytatywną, lecz życzliwą. Gdy w pobliżu miejsca zdarzenia znajdują się przechodnie należy ich czymś zająć nie pozwalając im dojść do poszkodowanego. Mogą zepsuć naszą dotychczasową pracę głośno "uświadamiając nas" - o czym my już dawno wiemy - że np. ofiara ma nogę złamaną w 3 miejscach, a każde z nich, to złamanie otwarte, albo też wypowiadając komentarz "Długo chyba nie pożyje..." Nie wolno do tego dopuścić! Należy pamiętać, że - jak mawiają lekarze - "Nieprzytomny słyszy". Gapiów zatrudnia się do wykonania koniecznych czynności związanych z powiadomieniem służb ratowniczych, przyniesieniem ciepłego okrycia, pilnowaniem, aby inni gapie nie zbliżali się za nadto: "Zasłaniacie państwo światło!", "Odbieracie państwo choremu tlen!", wypatrywaniem, czy nie nadjeżdża karetka pogotowia i pokierowanie nią. Istnieje możliwość zaangażowania natrętnych gapiów przez podanie zalecenia, by np. trzymali cały czas rękę poszkodowanego (zdrową) lub jakiś przedmiot (np. bandaż), który niby może być lada moment potrzebny. Do gapiów nie należy zwracać się bezosobowo - np. "Niech ktoś zadzwoni po pogotowie!" - należy przemawiać zawsze do konkretnych osób, np. "Pan w zielonym swetrze, niech pan zawiadomi pogotowie, chyba pan sobie dobrze poradzi!" Wskazane jest wykorzystywać ludzi w mundurze, do których należy zwrócić się stanowczo "Proszę usunąć ludzi!". Wyznaczone do pomocy osoby zwykle przeżywają mocno swój status i rolę w zdarzeniu, i bywają bardzo pomocni.
W razie utraty przytomności przez poszkodowanego, należy go ułożyć w tzw. pozycji bocznej ustalonej (zwaną "bezpieczną"), w wypadku zatrzymania akcji serca i zatrzymaniem oddechu, należy przystąpić do resuscytacji. Pamiętać trzeba przy tym, że u poszkodowanych z urazem kręgosłupa czy brzucha oraz ze złamaniami, unika się posługiwania wymienioną pozycją.
Myślę, że udało mi się choć trochę przybliżyć, co to jest wstrząs, czym jest spowodowany i jak mu przeciwdziałać. Za każdym razem, gdy przystępuje się do udzielania pierwszej pomocy, należy pamiętać o tym zagrożeniu. O wstrząsie... To cichy i niebezpieczny zabójca...